به گزارش مشرق، بورس در روزهایی که به اخبار خوب، واکنش نشان نمی داد، بالاخره به بودجه سال ۱۴۰۱ واکنش مثبت نشان داد تا روند نزولی که از ماه ها قبل به خود بگیرد را تا حدودی کنار بگذارد.

بودجه سال آینده که به نظر بسیاری از کارشناسان یکی از بهترین بودجه‌ها برای بازار سرمایه است، توانسته بورس را وارد فاز صعودی کند.

علیشاهی، تحلیلگر بازار سرمایه، درباره تاثیر بودجه سال ۱۴۰۱ بر بورس معتقد است: بودجه سال آینده را باید از چند منظر مورد توجه قرار داد، یکی کاهش فروش اوراق بدهی توسط دولت در سال ۱۴۰۱ است، در سال جاری دولت ۱۳۲ هزار میلیارد تومان اوراق می توانست‌ در بورس به فروش برساند. این عدد برای سال آینده به ۸۸ هزار میلیارد رسیده است. یعنی رقم قابل توجهی کاهش یافته است. کاهش فروش این اوراق یک خبر مثبت برای بازار سرمایه است. اما یک نکته ای که باید به آن توجه کرد نحوه و زمان فروش اوراق در بورس است. در صورتی که مانند سال ۹۹ این اوراق در روزهایی که بورس در اوج است، فروخته شود، می تواند باز هم موجب ریزش بازار شود.

در ادامه گفت‌وگو با شکور علیشاهی را می خوانید:

 به عنوان اولین سوال بفرمایید تحلیل شما از وضعیت و شرایط بورس در ماه‌ها و هفته های گذشته چیست؟

علیشاهی: آن طور که ما در حال مشاهده هستیم، در ماه ها و مخصوصا هفته های گذشته وضعیت بورس چندان مناسب نیست و بیشتر افراد در حال ترک بازار سرمایه هستند. این مساله نیز تا حدود زیادی به نامشخص بودن برنامه دولت جدید برای بورس بر می‌گردد. در صورتی که دولت و وزارت اقتصاد مشخصا برنامه خود را برای بازار سرمایه اعلام کند و این برنامه، یک زمان بندی اجرایی هم داشته باشد، می توان امیدوار بود که روند فعلی بازار سرمایه تغییر کند و سهامداران نیز به روزهای خوب امیدوار باشند. ولی در حال حاضر تنها نکته مثبت برای بورس، بودجه سال آینده است که دولت در آن حمایت خوبی از بورس انجام داده است. در حالت کلی و در پاسخ به سوال شما باید همان جمله ابتدایی را دوباره تکرار کنم که وضعیت بورس چندان مناسب نیست.

* بورس در اولویت تیم اقتصادی دولت نیست

 از نظر شما دلایل اتفاقاتی که برای بورس افتاده است، چیست؟ چرا بازار سرمایه بعد از یک دوره عالی از منظر ورود تعداد زیاد سهامداران و پول به آن، به چنین وضعیتی دچار شده است؟

علیشاهی: این موضوع دلایل مختلفی دارد که هر کدام از این موارد بخشی از بازار را با مشکل مواجه کرده است. اولین مشکل به برنامه‌ریزی اقتصادی دولت باز می‌گردد. یعنی اولویت برنامه‌های اقتصادی دولت در زمینه اقتصاد مشخص نیست و یا اگر برای خود دولتی ها مشخص است،  بورس در اولویت آنها قرار ندارد. البته باید گفت در این زمینه انتظار نیز همین مساله بود که بورس و بازار سرمایه در اولویت های تیم اقتصادی دولت جدید نباشد. مهار تورم، کنترل کسری بودجه، اصلاح ارز ترجیحی و حمایت از تولید از جمله اولویت های اقتصادی دولت جدید است. پس در این بین رها کردن بازار سرمایه به حال خود، یک گزینه محتمل بود که رخ داده است.

به عبارت دیگر، مسائل مهمتر از بورس وجود دارد که اول‌ دولت باید به آن‌ها رسیدگی کند و بعد مستقیم به سراغ بورس بیاید. ولی تصمیمات دولت در حوزه های دیگر مانند کنترل تورم و کسری بودجه به صورت غیر مستقیم به بورس ارتباط پیدا می‌کند و تاثیر این رفتار انقباضی دولت بر بورس تا حدودی سبب ریزش های چند هفته اخیر بوده است. اما با ارسال لایحه بودجه به مجلس توسط دولت امید اندکی را برای بهبود اوضاع بورس در میان سهامداران ایجاد کرده است.

* پول حقیقی‌ها وارد صندوق‌ها با درآمد ثابت شده است

 در ماه های گذشته ما شاهد خروج پول سهامداران حقیقی از بازار سرمایه بوده ایم، آیا می توان این روند خروج پول از بورس و کاهش معاملات را نیز به همین مساله ای که شما عنوان کردید ارتباط داد؟

علیشاهی: بله. ما روند متفاوتی را از خردادماه تا شهریور ماه امسال در بورس مشاهده کردیم. با روی کار آمدن دولت جدید و مشخص شدن اولویت های اقتصادی و نبودن بورس در این اولویت ها، یکی از اتفاقاتی که قابل پیش بینی بود، همین خروج سهامداران خرد و پول های حقیقی از بورس بود.

 سرمایه به سمت جایی حرکت می کند که محور اقتصاد باشد. بازار سهام از اولویت اقتصادی خارج شد و به همین دلیل نیز خروج پول در ماه های گذشته شدت گرفته است. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که این روند خروج پول از سهام بوده است و در همین مدت شاهد ورود پول‌ حقیقی ها به صندوق های با درآمد ثابت در بازار سرمایه و سپرده های بانکی بوده ایم. یعنی افراد با توجه به ریزش ۱۸ ماهه بورس، به دنبال ایجاد یک روند بدون ریسک شناسایی سود و سرمایه گذاری هستند. به عبارت دیگر، با اتفاقات بورس، سرمایه گذاران به دنبال جایی امن تر از تالار شیشه ای هستند تا پول خود را وارد آنجا کنند و یک فضای سرمایه گذاری امن را برای خود به دست بیاورند.

* تا زمان رسیدن بورس به نقطه امن شاهد خروج پول خواهیم بود

 این روند خروج پول از بازار سرمایه و ورود به صندوق ها با درآمد ثابت و بانک ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

علیشاهی: البته این روند تا مشخص شدن سیاست‌های اقتصادی دولت ادامه خواهد داشت. بعد از آن سهامدارانی که از بازار سرمایه خارج شده اند، تصمیم خواهند گرفت که دوباره پول خود را وارد بازار پر ریسک بورس کنند یا در همان صندوق ها با درآمد ثابت یا بانک بمانند. در حال حاضر سرمایه‌ها منتظر هستند که ببینند چه اتفاقی قرار است، بیافتد. این اتفاقات همه حوزه ها را شامل می شود، چه سیاسی، چه اقتصادی، چه بین المللی و غیره؛ پس این خروج پول از بازار سرمایه تا جایی ادامه پیدا می‌کند که سرمایه‌گذارها به یک نقطه امن که در ذهنشان دارند، برسند؛ در وضعیت فعلی آنها به دنبال جایی برای سرمایه گذاری هستند که کم ریسک باشد یعنی ‌تا زمانی که وضعیت اقتصاد و بازار سرمایه به یک نقطه منطقی نرسد، سرمایه‌گذاری های کم ریسک انجام می‌دهند تا ببینند چه اتفاقی در آینده رخ می‌دهد.

* اعتماد به بازار سرمایه به دوره‌های رونق و رکود بستگی دارد

کاهش اعتمادی که در بازار رخ داده است، چه آثار و پیامدهایی می تواند برای بورس داشته باشد؟

علیشاهی: کاهش اعتماد یک سیکل است، اگر از گذشته هم به بازار نگاه کنید وقتی بازار رونق پیدا می‌کند معمولا پول وارد بازار می‌شود، در چنین شرایطی می‌گویند اعتماد به بازار زیاد شده است. نمی‌شود گفت اعتماد کم و زیاد می‌شود، بازار که رونق می‌گیرد پول هم سمت بازار می‌آید و بازار که دچار رکود می‌شود، پول از آن خارج می‌شود. در همه بازارها همین است. وقتی در سکه و بازار ارز و مسکن، خرید و فروش انجام نمی‌شود یا رکود ایجاد می‌شود، می‌گویند نسبت به بازار مسکن بی اعتمادی شده؟ خیر. بی اعتمادی نشده رونق آن کم شده است. پس ورود و خروج پول از بازار دارای یک سیکل است. این موضوع نیز به این علت است که هر بازار سیکل رونق و رکودی دارد و به نظرم خروج پول در شرایط فعلی عادی است. اما این که چه کار کنیم که از رکود در بیاییم و چه حرکتی کنیم که اعتماد برگردد و این رکود کم شود و به رونق برویم؟ مساله جدایی است که باید به آن پرداخته شود. وقتی به دوران رونق برویم، سرمایه‌ها وارد بازار سرمایه می شود،  یعنی اعتماد برگشته است.

* برای رونق بورس‌ دولت به صنایع مختلف توجه کند

 برای اینکه این دوران رکود تمام شود و وارد دوران رونق در بورس شویم، باید چه اقداماتی صورت بگیرد؟

علیشاهی: برای این کار باید اول به صنایع مختلف توجه شود. البته این کار دارد، انجام می‌شود. در بودجه سال ۱۴۰۱ هم مقداری به صنایع توجه شده، ولی به صورت کلان بوده است. یعنی صحبت از خوراک پتروشیمی‌ها و ضریب مالکانه معدن‌ها بود که قرار بر این شد که افزایش ندهند. این نشان دهنده این است که دولت نیم نگاهی به صنایع دارد؛ ولی باید بیشتر از این‌ها به صنایع توجه کند. در صورتی که این توجه و حمایت به درستی صورت پذیرد، می توان امیدوار بود تولیدات صنایع مختلف زیاد شود که این مساله نیز به آن‌ها کمک می کند تا بتوانند تولیداتشان را افزایش دهند. با افزایش تولید، فروش آنها رشد خواهد کرد. در چنین شرایطی و در صورتی که این موارد به درستی انجام شود، رونق به بازار بر می گردد.

* نظارت بر اجرای بودجه مهمتر از نحوه تصویب آن است

 بودجه سال آینده به مجلس ارسال شده است، بودجه سال ۱۴۰۱ چه تاثیری می تواند بر بازار سرمایه داشته باشد؟

علیشاهی: بودجه تاثیرات زیادی می‌تواند بر بازار سرمایه داشته باشد. مهم ترین موضوع در بودجه شفافیت است که باید کاملا در بودجه مشخص شود که هر بخشی چقدر بودجه به آن تخصیص داده شده و چطور از آن استفاده می‌کند. در مساله بودجه فقط موضوع تخصیص دادن به بخش های مختلف وجود ندارد. بلکه در ادامه این که چطور این بودجه خرج می شود، نیز باید به آن توجه شود. یعنی به هر بخشی بودجه تخصیص داده شود، باید نظارت شود که چگونه و در چه راهی این بودجه خرج می شود. فرض کنیم همین بودجه در مجلس تصویب می‌شود. بعد از تصویب، این که چطور خرج شده باید ادامه پیدا کند و نظارت دقیقی روی آن صورت پذیرد، تأکید من بر همین موضوع ‌نظارت است، تخصیص با محدودیت‌هایی مواجه است و تحریم هایی بوده و مشکلاتی کشور دارد، همه می‌دانیم. ولی این تخصیصی که داده می‌شود، مجلس هم با دقت تمام این تخصیص ها را بررسی می کند و بعد از نهایی شدن باید یک نظارت انجام شود که آیا درست هزینه ها صورت گرفته است یا خیر؟ اگر نظارت بیشتر باشد، کارایی این بودجه ریزی و میزان تاثیر آن بر بخش های مختلف اقتصادی از جمله بازار سرمایه بیشتر می‌شود.

* نحوه فروش اوراق بدهی دولت در بورس تغییر کند

 برخی از کارشناسان درباره بودجه سال آینده معتقد هستند، این بودجه شرایط خوبی برای بازار سرمایه ایجاد خواهد کرد؟ نظر شما در این باره چیست؟

علیشاهی: ببینید بودجه سال آینده را باید از چند منظر مورد توجه قرار داد. یکی کاهش فروش اوراق بدهی توسط دولت در سال ۱۴۰۱ است. در سال جاری دولت ۱۳۲ هزار میلیارد تومان اوراق می توانست‌ در بورس به فروش برساند. این عدد برای سال آینده به ۸۸ هزار میلیارد رسیده است. یعنی رقم قابل توجهی کاهش یافته است. کاهش فروش این اوراق یک خبر مثبت برای بازار سرمایه است. اما یک نکته ای که باید به آن توجه شود، نحوه و زمان فروش اوراق در بورس است. در صورتی که مانند سال ۹۹ این موضوع در روزهایی که بورس در اوج است، فروخته شود، می تواند باز هم موجب ریزش بازار شود. به عبارت دیگر، در صورتی که همین اوراق کم را هم به صورت بد در بازار به فروش برسانند، یعنی در عرض دو ماه ناگهان در بازار بریزند، این برای بازار مشکل ایجاد می‌کند. در صورتی که به مرور در بازار بیاورند و برنامه ریزی این عمل را انجام دهند، می تواند یک خبر خوب و مثبت بودجه ای برای بازار سرمایه باشد.

دومین موضوعی که درباره تاثیر بودجه بر بورس باید عنوان کنیم، ورود پول به صندوق تثبیت بازار است. در صورتی که این پول تزریق شده در صندوق، به درستی در بازار به گردش در بیاید، یعنی آن جایی که بازار نیاز دارد پول را تزریق کنند و آن جایی که می‌بینند بازار پول دارد، آرام آرام پول را خارج کرده و نگه دارند برای روزهایی که بازار باز هم به پول احتیاج پیدا خواهد کرد، می تواند یک اتفاق مهم در بازار سرمایه باشد. بازار سرمایه الان بازاری است که واقعا به پول احتیاج دارد و اگر ناگهان این پول تثبیت بازار را بدون مدیریت وارد بازار کنند و در آینده بدون منبع بمانند، این شیوه بدترین روش کار کردن است. باید منبع صندوق را به آهستگی وارد بورس کنند و به آهستگی نیز آن را خارج کنند تا کمترین میزان تلاطم در بورس رخ دهد. بازار سرمایه مانند چاه است و اگر ناگهان منابع تماما وارد بازار شود، بازار آن را می‌بلعد و دیگر منبعی وجود ندارد که بازار را نگه دارد. این منابع ریالی مهم است که چطور مدیریت شود.

* شاهد رشد یا ریزش سریع بورس نخواهیم بود

به عنوان آخرین سوال و با توجه به اتفاقات مثبت بودجه ای، شما روند کوتاه مدت بورس در آینده را چطور می‌بینید؟

علیشاهی: فکر نمی‌کنم در کوتاه مدت اتفاق زیاد بزرگی بیافتد و روند خاصی در بازار شکل بگیرد. بازار در همین حوالی که الان هست، نوسان خواهد کرد و به نظر من روند خاصی در زمینه مثبت یا منفی شدن به خود نمی گیرد. نباید از این بازار که با مشکل نقدینگی مواجه است، انتظار  صعود شارپی داشته باشیم. یا برعکس، نزول بزرگی در بازار رخ دهد. به عبارت دیگر، بعید می‌دانم روندهای سریعی در بازار رخ دهد. ولی احتمال این که رو به بالا باشد نسبت به احتمال رو به پایین بودن، زیادتر است؛ البته باید ببینیم اولویت اقتصادی دولت به سمت بورس حرکت می کند یا مانند ماه های گذشته خواهد بود. البته اگر اولویت های اقتصادی دیگری هم دولت داشته باشد، خرده ای نمی‌توان گرفت، زیرا مشکلات زیاد است و باید برای حل این مشکلات اولویت بندی کند.